22 February 2013

Իմ Փելեշյանը


Երկրորդ հարկի միջանցքի վերջում թաքնված լսարանը մեզ համար բացահայտել էր «Կինոյի ու թատրոնի» պատմության դասախոս տիկին Շիրինյանը: Իր դասաժամին մեր կողմից ցուցաբերած աշխատասիրությանն ու հետաքրքրությանն ի պատասխան` նա պայմանավորվածություն էր ձեռք բերել կինոյի և լրագրության ամբիոնի հետ, և մենք հնարավորություն էինք ստացել շաբաթ օրերին ևս գալ համալսարան` կինոդիտումների:

Այս ռեժիսորական լսարանն ուսանողների շրջանում հայտնի էր` որպես կարմիր սենյակ: Ձայնամեկուսացման համար պատերին կարմիր կարպետ էր փակցված, պատուհանները փակված էին ու միայն մի նեղ ու բարձր ապակի կար, որը լսարանը կապում էր ռեժիսորների փոքրիկ արհեստանոց-արխիվի հետ: Այստեղ տեղադրված փոքր էկրանը խոչընդոտ չէր հանդիսանում մեծ կինոդիտումներ կազմակերպելու համար: Անտեսելով լսարանի տեսուչի դժգոհությունները, թե շաբաթ օրերին ինքը ստիպված է լրացուցիչ 2 ժամ աշխատանքի վայրում լինել, ամեն շաբաթ լրացված կազմով էինք ներկայանում կինոդիտումներին: Մեր համալսարանական ընկերները, հարազատներն ու կինոսիրող ծանոթները դարձել էին այս լսարանի մշտական այցելուները:

Հենց այս կարմիր պատերից ներս է, որ առաջին անգամ դիտեցի Արտավազդ Փելեշյանի ֆիլմերը: Այս լսարանի շնորհիվ է, որ «Մենք»-ն ու «Տարվա եղանակները» առհավետ իմը դարձան, այս լսարանում է, որ մեզանից յուրաքանչյուրն իր համար բացահայտեց իր Փելեշյանին:

Սև ու սպիտակ տեսարանները, հայ մարդն ու նրա կենցաղը իր դարն ապրած, երբեմն թրթռացող տեսաժապավենից թափանցում էին մեր հոգիներ, ստիպում, որ համակ ուշադրությամբ ու առանց շշուկի վայելենք փելեշյանական աշխարհը: Այս ֆիլմերից ստացած մտքերի հեղեղը հօդս էին ցնդեցնում ցանկացած քննարկում. մեզանից յուրաքանչյուրը կարողանում էր խորը լռությունից արտաբերել միայն` հիրավի հանճարեղ է:

Հենց այդ տարիներին էր, որ Փելեշյանը հրավիրվեց մասնակցելու «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնին: Մեծ ռեժիսորի այցով էր, ըստ իս, պայմանավորված երևանյան կինոփառատոնի համաշխարհային ճանաչման ու աշխարհագրության ընդլայնումը: Հիշում եմ, որ փառատոնի շրջանակում կար հատուկ ծրագիր` նվիրված Փելեշյանի ֆիլմերի հետհայաց ցուցադրությանը: Հպարտությամբ եմ հիշում, որ վարպետի ֆիլմերի ցուցադրություններին երիտասարդները համաձայնում էին տոմս գնել` նույնիսկ հատակին նստած ֆիլմերը նայելու համար, ու այդ ցուցադրություններին անգամ հատակին ազատ տեղ չկար:

Ծնունդդ շնորհավոր, հանճա'ր, ծնունդդ շնորհավոր իսկական հայ: Ու չնայած ստեղծածդ արդեն բավարար է քեզ անմնացորդ սիրելու ու գնահատելու, քեզ ընդմիշտ երախտապարտ լինելու համար, բայց ես էլ, շատերի նման, հավատում եմ, որ դեռ մեզ զարմացնելու ես նոր աշխարհներով...

21 February 2013

Շախ-մատ

Հետընտրական զարգացումների ֆոնում ամենաշատը ցավում եմ հորեղբորս համար, ում այդպես էլ մինչ օրս չկարողացա բացատրել, որ ընտրությունները մի խաղ է, որտեղ նույնիսկ իր նմանների դերն է նախապես որոշված: Հորեղբայրս անվերապահորեն վստահ էր` ընտրել է Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, քանի որ իշխանափոխություն է ցանկանում: Բոլոր այն փաստարկները, որոնք վկայում էին, որ Րաֆֆին եկել է ոչ թե անհնարը հնարավոր դարձնելու, այլ զուտ ընդդիմադիր դաշտում առաջացած բացը լրացնելու համար, բողոքարկվում էին մի նախադասությամբ` «Դե եթե չես պաշտպանում Սերժին, ուրեմն պետք է Րաֆֆուն պաշտպանես»:

Ցավում եմ, որ միայն հորեղբայրս չի այդպես է մտածում, ցավում եմ, որ շատերը դեմ լինելով գործող իշխանություններին (անկախ նրանից, թե ով է իշխանության գլուխ) կանգնում են իրեն ընդդիմադիր հռչակած գործչի թիկունքում: Ցավում եմ, որ 2008 թ-ի նախագահական ընտրություններին հաջորդող իրադարձությունները դաս չեղան նրանց համար, ովքեր մի ժամանակ գոչում էին «Լևոն նախագահ»: Ավելին, ցավում եմ, որ «Րաֆֆի նախագահ» վանկարկողների ստվար զանգվածը հենց վերոնշյալ անձիք են:

Այսօր` Սերժ Սարգսյան-Րաֆֆի Հովհաննիսյան հանդիպումից հետո, կարծում եմ հորեղբայրս կդադարի հակառակել ինձ, ու որքան էլ ուրախ լինեմ այն բանի համար, որ Րաֆֆին ժամանակին վայր դրեց «մինչև վերջ» պայքարողի դիմակը, միևնույն է ցավում եմ այն հիասթափության համար, որ ապրելու է «հնարավոր»-ին հավատացող յուրաքանչյուր ոք...

Ու ինչ է վաղն ասի նախագահի պաշտոնին հավակնող Հովհաննիսյանը` միևնույն է. շատերի համար արդեն պարզից էլ պարզ է, որ շախմատային հերթական պարտիան ավարտվեց` ի օգուտ Շախմատի ֆեդերացիայի նախագահի, շատերի համար արդեն անհերքելի է, որ գլխավոր խաղացողն է որոշում յուրաքանչյուր խաղաքարի հետագա քայլը...

7 February 2013

Մանկավարժները` բռնի բարեգործ

Նախորդ շաբաթվանից տարբեր դպորցներում դասավանդող ուսուցիչներից նույն պատմությունն եմ լսում. նրանց դպրոցների տնօրենները ստիպում են բարեգործ դառնալ: Ինչպես պարզվեց` խոսքը միայն Արմավիրի մարզի մանկավարժներին է վերաբերում, իսկ դպրոցի տնօրինությունը նման «հանձնարարություն» ստացել է մարզի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչությունից:

Այսպիսով` Արմավիրի մարզի բոլոր դպրոցների ուսուցիչներին տնօրինության կողմից բաժանվել են դիմում-հայտեր, որոնցով նրանք «խնդրում են տնօրենին յուրաքանչյուր ամիս իրենց աշխատավարձի 1 %-ը փոխանցել «Արմավիրի մշակույթ, սպորտ, երիտասարդություն» հիմնադրամին»: Որոշ դպրոցներում ուսուցիչներն` իբրև ինքնակամ, արդեն ստորագրել են դիմումի տակ, որոշ դպրոցներում էլ ուսուցիչների բողոքից հետո տնօրեները հայտարարել են, որ «գործընթացը կասեցվում է` միայն թե ոչ մեկին չբողոքեք»:

Թե ինչպե՞ս են մեկնաբանում այս քայլը մարզի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչությունում, ինձ այդպես էլ չհաջողվեց պարզել, քանի որ վարչությունում գործող հեռախոսահամարներին արածս զանգերն առավոտից անպատասխան են մնում: Մինչդեռ ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունում անակնկալի եկան, երբ տեղեկացան վերոնշյալի մասին: Նախարարության մամուլի և հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետ Արթուր Բաղդասարյանը նույնիսկ խնդրեց այդ մասին նամակ գրել նախարարության էլեկտրոնային հասցեին, որ իրենք էլ պարզեն, թե բանն ինչում է կայանում:

Այն, որ Արմավիրի մարզը հիմնադրամ է բացել` աջակցելու մշակույթի ու սպորտի զարգացմանը, ինքնին ողջունելի փաստ է, բայց այն, որ բարեգործությունն արվում է բռնի կերպով, այն էլ իրենց խղճուկ աշխատավարձով մի կերպ գոյատևող մանկավարժների հաշվին, կարծում եմ, անընդունելի է: Մյուս կողմից հասկանալի է ուսուցիչների բողոքը, քանզի միջինում 50 հազար դրամ աշխատավարձ ստացող և ոչ մեկ չի ցանկանա բարեգործություն անել, այն էլ` յուրաքանչյուր ամիս:

Մնում է հուսալ, որ Արմավիրի մարզի բոլոր դպրոցներում էլ ուսուցիչներն այնքան համարձակություն կունենան, որպեսզի ընդդիմանան իրենց պարտադրվող բարեգործությանը, իսկ խնդրին Կրթության և գիտության նախարարության միջամտությունից հետո մարզի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչությունն էլ ի վերջի կհասկանա, որ բարեգործություն կամովի են կատարում: