30 September 2011

Շրջանակից դուրս

Կարծես առաջին անգամ էի թատրոնում: Վախի ու անսահման հետաքրքրության զգացողությունը պատել էր ինձ երեկ Երևանի Մնջախաղի պետական թատրոնում` ինձ համար անծանոթ այս ներկայացման սկսելուն սպասելիս: Իմպրովիզացիայի ժանրում բեմադրված «Շրջանակից դուրս» ներկայացումն, անշուշտ, անակնկալ էր լինելու նույնիսկ նրա համար, ով առաջին անգամը չէր, որ դիտելու էր այն: Սակայն, ես առավել անհանգիստ էի, որովհետև նախկինում տեսել էի թե´ բեմադրիչ ռեժիսորի` Յուրի Կոստանյանի խաղացած այլ դերերից, և թե´ նրա բեմադրած նախկին ներկայացումներից («Դևը»):

Չնայած պարզ թվացող դեկորացիային, բեմում ամեն ինչ անհասկանալի էր առաջին րոպեներին: Հետո հետզհետե սկսեցի դուրս գալ այդ շրջանակից` բեմի սահմաններից, ու ասես ամեն ինչ իր տեղն ընկավ: Հենց այդ պահին էլ հայտնվեց երկնային մի արարած` հրեշտակ (դերասանուհի Նարինե Գրիգորյան), ով երկրի սահմաններում ստեղծված մարդու հետ սկսեց անբառ ու բոլորին հասկանալի լեզվով ցույց տալ երկնայինի ու երկրայինի հարաբերությունը:
Մարդկային ու մարդ-Աստված հարաբերությունների, ավանդույթների, պաշտոնական ու ցուցադրական իրավիճակների արանքում պարզ ու հասարակ կերպով դերասանները պարբերաբար հիշեցնում էին, որ երկնայինն ու երկրայինը ներդաշնակություն են ստեղծում միայն ու միայն սիրո շնորհիվ, որ սիրո առկայությունն է ամեն ինչ դարձնում խաղաղ, ազնիվ ու բոլորի կողմից ընդունելի...
 
Չգիտեմ, թե ներկայացման ավարտից հետո ով քանի շրջանակ կոտրեց իր ներսում կամ եղածներից քանիսն ամրապնդեց, ով ինչպիսի զգացողություններ ապրեց կամ վերապրեց, բայց իմ հոգու համար այն իսկական կատարսիս էր: Ներսս միանգամից մաքրվեց, ստացավ իրեն հուզող հարցերի պատասխանները, ծիծաղեց բոլոր կարծրատիպերի, սերը սահմանափակող շրջանակնների վրա, սիրով ու խաղաղությամբ լցվեց, գունավորվեց, բարիացավ...
 
Ներկայացման ավարտից հետո ինձ համար բոլոր անակնկալներն անհետացան: Մնաց այն նույն համոզումը, որ այս թատրոնում ցանկացած ներկայացումից հետո գունավորվում է նաև աշխարհը, շրջապատող մարդիկ դառնում են գեղեցիկ, ընկճվածության ու հուսահատության զգացողությունը վերանում է, և ներսդ լցվում է մի այնպիսի էներգիայով, որն ունակ է անսահման սիրելու, արարելու, անվերջ ժպտալու և լիարժեք երջանկություն վայելելու:

Ավելին` այս թատորնի ներկայացումները ոչ միայն ստիպում են հոգուդ խորքերից հարցեր դուրս բերել ջրի երես, այլև շատ կարճ ժամանակահատվածում` մինչև ներկայացման ավարտը, ստիպում են հոգուցդ հանել նույն հարցերի պատասխանները, իրերին տալ իրենց անունները, համակարգել դրանք ու ամենայն հոգատարությամբ դասավորել իրենց համար նախատեսված դարակներում: Այս թատրոնում բեմադրված ներկայացումներն արվեստի յուրօրինակ նմուշներ են, որոնք ամեն անգամ, նորից ու նորից մաքրում ու լուսավորում են...

Իսկ երբ հեռանում ես Մնջախաղի թատրոնի սահմաններից, կարծես քայլերդ ոչ թե երկրի` այլ երկնքի վրա ես դնում: Ու նորից երկինք վերադառնալու ցանկությունն էլ ժամանակ առ ժամանակ քեզ բերում է այս նույն սահմանը, որտեղ անխոս ու առանց սահմանների խոսում են հոգուդ հետ...

Հ.Գ. - Հատուկ շնորհակալություն Երևանի Մնջախաղի թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանին, թատրոնի դերասան Յուրի Կոստանյանին և դերասանուհի Նարինե Գրիգորյանին` անմոռանալի ու անկրկնելի երեկոյի համար:


Լուսանկարները` Երևանի Մնջախաղի պետքական թատրոնի ֆեյսբուքյան էջից են ;)

27 September 2011

Ջերմուկ. ո՞րն է հայրենիքիս իրական ջուրը

Հայրս հանքային ջրի սիրահար է, և որքան ինձ հիշում եմ,  մեր սեղանից անպակաս է Ջերմուկի Մայր գործարանի արտադրության հանքային ջուրը: Իսկ «Բջնին էլ վատ Ջերմուկ չի» ժամանակին հայտնի անեկդոտն ինձ համար էր, քանի որ ես, հանքային ջուր ասելով, միայն «Ջերմուկ» էի հասկանում, ու ինձ համար անհասկանալի և անընդունելի էին մյուս բոլոր հանքային ջրերը:
Չնայած ունեցածս խիստ վերաբերմունքին, երբեք չեմ հասկացել, թե ինչով են հանքային ջրերը տարբերվում իրարից (մանավանդ միևնույն վայրում արտադրվող), մինչև չտեսա սեփական աչքովս: Հիմա արդեն կարծիքս հիմնավորված է: Ուրեմն ....

Այս տարի որոշեցինք մեր հանգիստն անցկացնել հայրենիքում, և ընտրեցինք Ջերմուկը: Հանգստի ժամանակ էլ հնարավորություն ստացանք այցելել «Ջերմուկ» հանքային ջրի Մայր գործարան և ներսից ծանոթանալ արտադրության ու հանքային ջրի ստացման ողջ գործընթացին: Քանի որ էքսկուրսավարը գործարանի աշխատակիցն ու հայրիկիս մանկության ընկերն էր, ապա վստահաբար կարող եմ ասել, որ ստացել ենք հավաստի ու առանց չափազանցությունների տեղեկատվություն:

Այսպես` նախ մեզ ցույց տվեցին այն հանքավայրը, որտեղից գործարանը դուրս է բերում հանքային ջուրը: Բացատրեցին, թե  բարձր ջերմաստիճանում գետնի տակից դուրս եկող ջուրը ինչպես և ինչ ճանապարհով է հասնում գործարան` սառը ջրի խողովակների միջով անցնելով` կորցնելով սկզբնական ջերմությունը: Ապա այն վայրերը, որտեղ ջուրը ֆիլտրվում է, սառեցվում և գազավորվում:

Անչափ գրավիչ էր շշալցման գործընթացը, երբ աչքիդ առաջ փոքրիկ մետաղապլաստե տարրան դառնում էր շիշ, լցվում ջրով, պիտակավորվում, փակվում, պիտանելիության ժամկետ ստանում ու փաթեթավորվում: Այստեղ մարդկային գործոնը միայն վերահսկումն իրականացնելու համար է, մնացած ամեն ինչը կատարում են ժամանակակից սարքավորումները:
Հիմա անցնեմ ամենագլխավորին: Ինչու՞մն է  Մայր գործարանի առավելությունը:

Ի տարբերություն որոշ հանքային ջուր արտադրողների, այն վերցվում է մի հանքավայրից, որտեղից դուրս եկած ջուրն իրապես համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին, առողջարար է և զերծ վնասակար տարրերից: Բացի այդ, Մայր գործարանը ջուրը գազավորում է դարձյալ հանքավայրից ստացած բնական գազով, այն պարագայում, երբ այլ ընկերություններ շատ հաճախ CO2-ը ստանում են արհեստական ճանապարհով (հիմնականում ծխից): Մայր գործարանը հատուկ սարքով հանքավայրից վակումի միջոցով դուրս է բերում բնական գազը և համապատասխան խտությամբ նորից վերադարձնում ջրին:

Սակայն գովեստի արժանի այս ընկերության աշխատանքն ու արտադրանքը չի գովազդվում, ավելին` շատ ու շատ հանրախանութներում նույնիսկ չի վաճառվում: Պատճառը անշուշտ Հայաստանում իշխող տնտեսական մրցակցության «արդարացի» պայմաններն են, որոնց թելադրանքով հանքային ջրի ստացման իրական գործընթացն էլ աղավաղվում է ու ներկայացվում շատերին:

Այս բացահայտումից հետո ինձ համար պարզ դարձավ, թե ինչու՞ բուժող հանքային ջուրը ոչ մի օգուտ չի տալիս, և հասկանալի շատերի` «առաջվա ջուրն ուրիշ էր»  դժգությունը: Հուսով եմ գրառումս կօգնի Ձեզ ևս ստանալ այդ հարցերի պատասխանն ու վստահ լինել, որ կա ընկերություն, որը 1951 թ-ից սկսած արտադրում է նույն որակյալ հանքային ջուրը:

Հ.Գ. - Որպեսզի հեշտությամբ տարբերեք իրական Ջերմուկը, տարրայի վրա փնտրեք տարբերանշանը` եղնիկի գլխով, կամ պարզապես ճշտեք` արդյո՞ք Ձեր գնածը հենց Մայր գործարանի արտադրությունն է:

21 September 2011

20-ամյա, բայց հասուն Հայաստան

Լուսանկարը` Լիլիան Գալստյանի
Երբ ես էի դառնում 20 տարեկան, «ի՞նչ եմ անելու», «ու՞ր եմ գնալու», «ո՞վ եմ դառնալու», «ի՞նչ գաղափարախոսության կրողն եմ լինելու» և այլ նմանօրինակ հարցեր ամիսներ շարունակ մտատանջում էին ինձ: Կարծես  ամփոփում էի մի փուլ և ոտք էի դնում մեկ ուրիշը, որտեղ պատասխանատվությունն ու ինքնուրույնությունն ավելանում էին, որտեղ ժամանակն էր մեծանալու...

Պատմական արհավիրքների ու պատերազմի բովով անցած Հայաստանի Հանրապետությունը, բնականաբար, շատ ավելի հասուն է 20-ամյա երիտասարդից: Սակայն այսօր, երբ տոնում ենք մեր անկախ Հայաստանի 20-ամյակը, կցանկանայի, որ նա էլ որոշած լիներ, թե ու՞ր է գնում, ի՞նչ է անելու, ի՞նչ գաղափարախոսության կրող է և ինչպիսի՞ ապագա է կերտելու:

Կուզենայի, որ ռազմական շարասյան նման ամուր ու անկոտրուն, միջազգային չափանիշներին համապատասխան մշակութային արժեքներ ունենայինք այսօր ցուցադրելու: Կուզենայի պետական այրերի կողքին տեսնել բոլորիս կողմից սիրված ու հարգված, հասարակական ու մշակութային գործիչների: Կուզենայի օրինակելի հերոսներ ունենայիք, որոնց առկայությամբ կզգայինք իսկական պաշտպանվածություն, հերոսներ, որոնց ներկայությունն է փաստում մեր վաղվա ապագան:

Կուզենայի, որ Հայաստանի դարավոր պատմությունը հիմք ծառայեր ամուր ապագա ստեղծելու համար: Կուզենայի, որ յուրաքանչյուր հայ իսկապես կրողը լիներ մեր բազմադարյան մշակույթի: Կուզենայի, որ հայրենիքիս պատմական անցյալը տեսանելի լիներ ամեն քայլափոխի ու յուրաքանչյուրին: Կուզենայի, որ հինը երբեք չքանդվեր նորը կառուցելու համար:

Կուզենայի, որ առաքինությունն ու ազնվությունը վեհ լինեին ցանկացած արժեքներից: Կուզենայի, որ հասարակ քաղաքացին իրապես զգար, որ ինքն է Հայաստանը, որ Հայաստանն անկախ է իր շահերը պաշտպանելու համար: Կուզենայի, որ դպրոցականն ու ուսանողը վստահ լինեին, որ ուսումն է գերակա, որ իրենց անկախ Հանրապետությանը պետք են միմիայն կրթված ու բարձրակարգ մասնագետներ:

Կուզենայի, որ ամեն առավոտ շնորհավորեի Հայստանիս անկախ լինելու համար, հաղթանակած Հանրապետություն լինելու համար, ու ամեն առավոտ նոր նպատակներ ու երազանքներ կապերի անկախ երկրիս ապագայի հետ: Կուզենայի, որ իմ ու հայրենիքիս ապագաները միևնույն տեղում կերտվեին...

Հ.Գ. - Տոնդ շնորհովոր իմ անկախ Հայաստան...